วัตถุประสงค์ การจัดทำเว็บBlogger

วัตถุประสงค์ของการทำเรื่อง วัดบ้านดอน ดังที่ได้ทราบมาคร่าว ๆ แล้วว่าวัดบ้านดอนมีหนังใหญ่ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของวัดและเป็นมรดกไทย ผู้จัดทำจึงขอจำแนกเป็นข้อ ๆ ดังนี้

1.             เพื่อให้คนรุ่นหลังได้เข้ามาศึกษาเรื่องราว ความเป็นมาของหนังใหญ่วัดบ้านดอน

2.             เพื่อเป็นประโยชน์ในการศึกษา ค้นคว้า และคิดสร้างตัวหนังใหญ่

3.             เพื่อให้ทราบถึงศิลปวัฒนธรรมและการละเล่นที่แสดงกันต่อ ๆ มา

4.             เพื่อช่วยกันเผยแพร่ หนังใหญ่ของวัดดอน ในจังหวัดระยอง

5.             เพื่อช่วยกันอนุรักษ์และสืบทอดมรดกไทย

6.             เพื่อให้ทราบถึงความเป็นมาของหนังใหญ่ที่วัดบ้านดอน

เจดีย์วัดจันทอุดม

วัดเก๋งหรือวัดจันทอุดมในอดีตเคยเป็นวัดที่สำคัญวัดหนึ่งของจังหวัดระยอง ปัจจุบันร้างไปแล้ว คงเหลือแต่ชื่อและเจดีย์เก่าแก่อีก 1 องค์เท่านั้น ที่ดินเดิมของวัดเก๋งอยู่ในความครอบครองของวัดป่าประดู่ ปัจจุบันอนุญาตให้กระทรวงสาธารณสุขใช้เป็นที่สร้างโรงพยาบาลระยอง ฉะนั้น เจดีย์องค์นี้จึงอยู่ภายในโรงพยาบาลระยอง ทางโรงพยาบาลเป็นผู้ดูแลรักษา อาณาเขตเหลือเพียงเท่าฐานขององค์เจดีย์มีรั้วกันโดยรอบ เจดีย์นี้สร้างในสมัยพระยาศรีสุนทรโภคชัยโชคชิตสงคราม ซึ่งเป็นเจ้าเมืองคนแรกของจังหวัดระยอง และกรมศิลปากร ได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแล้วเมื่อปี พ.ศ. 2538 องค์เจดีย์มีลักษณะทรงระฆัง ฐานเชิงบาตรและบัวมาลัยได้สัดส่วน ก้านฉัตรประกอบด้วยเสาลูกมะหวด โดยส่วนต่าง ๆ ของเจดีย์ครบแบบรูปลักษณ์ของเจดีย์มาตรฐานทั่วไป 

 

ในที่แห่งนั้นเมื่อสมัยก่อนเคยมีการนำหนังใหญ่ไปแสดงและเก็บไว้อยู่ขณะหนึ่งแล้วค่อยนำไปไว้ที่วัดบ้านดอน ในปัจจุบันบริเวณใกล้ๆเจดีย์วัดจันทอุดมก็สามารถไปเยื่ยมชมหนังใหญ่บ้างส่วนที่เก็บรักษาไว้เช่นกัน

อ้างอิง https://raviwssulek.blogspot.com/2015/02/blog-post_22.html

การประเมินหลักฐาน

การประเมินหลักฐานทางประวัติศาสตร์ คือ การตรวจสอบหลักฐานและข้อมูลในหลักฐานเหล่านั้นว่า มีความน่าเชื่อถือหรือไม่ ประกอบด้วยการวิพากษ์หลักฐานและวิพากษ์ข้อมูล โดยขั้นตอนทั้งสองจะกระทำควบคู่กันไป เนื่องจากการตรวจสอบหลักฐานต้องพิจารณาจากเนื้อหา หรือข้อมูลภายในหลักฐานนั้น และในการวิพากษ์ข้อมูลต้องอาศัยรูปลักษณะของหลักฐานภายนอกประกอบด้วยการวิพากษ์หลักฐานหรือวิพากษ์ภายนอก

การวิพากษ์หลักฐาน (external criticism) คือ การพิจารณาตรวจสอบหลักฐานที่คัดเลือกไว้แต่ละชิ้นว่มีความน่าเชื่อถือเพียงใด แต่เป็นเพียงการประเมินตัวหลักฐาน มิได้มุ่งที่ข้อมูลในหลักฐาน ดังนั้นขั้นตอนนี้เป็นการสกัดหลักฐานที่ไม่น่าเชื่อถือออกำไป การวิพากษ์ข้อมูล หรือวิพากษ์ภายใน

การวิพากษ์ข้อมูล (internal criticism) คือ การพิจารณาเนื้อหาหรือความหมายที่แสดงออกในหลักฐาน เพื่อประเมินว่า น่าเชื่อถือเพียงใด โดยเน้นถึงความถูกต้อง คุณค่า ตลอดจนความหมายที่แท้จริง ซึ่งนับว่ามีความสำคัญ ต่อการประเมินหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร เพราะข้อมูลมรเอกสารมีทั้งที่คลาดเคลื่อน และมีอคติของผู้บันทึกแฝงอยู่ หากนักประวัติศาสตร์ละเลยการวิพากษ์ข้อมูล ผลที่ได้ออกมาอาจจะผิดพลาดจากความเป็นจริงได้

อ้างอิง หนังสือประวัติศาสตร์สากล

หนังกลางวัน

หนังกลางวันหรือหนังปัจจุบัน คือการมหรสพอย่างหนึ่ง ใช้หนังสลักเป็นรูปภาพคล้ายหนังใหญ่ แต่ระบายสีต่าง ๆ เชิดหน้าจอ แสดงในเวลากลางวัน ใช้ปี่พาทย์และเกราะบรรเลงประกอบ ผู้เชิดกับผู้พากย์เป็นคนละคน.น. การมหรสพอย่างหนึ่ง ใช้หนังสลักเป็นรูปภาพคล้ายหนังใหญ่ แต่ระบายสีต่าง ๆ เชิดหน้าจอ แสดงในเวลากลางวัน ใช้ปี่พาทย์และเกราะบรรเลงประกอบ ผู้เชิดกับผู้พากย์เป็นคนละคน

อ้างอิงจาก สกุลไทยออนไลน์,www.laksanathai.com

การถ่ายทอดการละเล่น

หนังใหญ่ในวัดดอนนี้ได้ถ่ายทอดการละเล่นและการเก็บรักษาเป็นช่วง ต่อกันมา จนกระทั่งผู้ที่รับมอบเป็นครูหนัง คือ นายเรือง นางแจ่ม รื่นเริง ได้ฝึกลูกหลานและชาวบ้านได้เล่นสืบต่อมา  ปัจจุบันก็ใช้วง นายฉลอม พุทธมี และฝึกนักเรียนเข้าร่วมเล่นด้วย เนื่องจากหนังใหญ่ชุดนี้เป็นมรดกตกทอดมานาน ลวดลายสวยงามและเข้าใจว่าเป็นฝีมือช่างหลวง ถือเป็นของศักดิ์สิทธิ์ เพราะเป็นมหรสพโบราณ ครูแรง มหรสพที่มาเล่นงานเดียวกันต้องมาคารวะครูหนัง ดังนั้นเวลาเก็บไว้ที่วัดจะเก็บไว้ในที่สูง ไม่ให้ผู้ใดเข้าไปเล่นหรือรบกวน ภัยธรรมชาติอาจทำให้สูญเสียไปตามกาลเวลา ตับคาบตัวหนังทำด้วยไม้ผุกร่อนได้ง่าย จึงจำต้องดูแลใกล้ชิด คนรุ่นหลังได้เข้ามาศึกษาดูแล หลังจากว่างเว้นการแสดงมานานหนังเก่าจึงผุพังลดจำนวนลงไป พร้อมๆกับคนรุ่นเก่าที่สูญเสียชีวิต เราเห็นความสำคัญควรอนุรักษ์และสืบทอดมรดกไทย จึงได้ฟื้นฟูดังปรากฎในปัจจุบัน จุดเริ่มต้นในระยะหลัง ในคราวประกวดหมู่บ้านดีเด่น หมู่ที่ 1 ตำบลเชิงเนิน อำเภอเมืองระยอง (บ้านชากใหญ่) พ.ศ.2523 ได้นึกถึงงานศิลปวัฒนธรรมและการละเล่นที่เคยแสดงกันมา จึงได้ฟื้นฟูฝึกซ้อมหนังใหญ่ออกแสดง ทั้งงานหมู่บ้าน งานฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี งานสงกรานต์และเผยแพร่รายการโทรทัศน์ช่อง 5 ในปีพ.ศ. 2524 มีคณะกรรมการฟื้นฟูดูแลเป็นคณะกรรมการอนุรักษ์หนังใหญ่วัดบ้านดอน ช่วงนั้น ปู่สี รื่นเริง เป็น-นายโรง และชราภาพจึงได้มอบ นายเฉลิม มณีแสง และ นายเจิม ขอบอรัญ รับช่วงเป็นนายพากย์ และผู้พากย์ ฝึกซ้อม และนำออกแสดงเผยแพร่ตามโอกาส ทางวัดบ้านดอน มีโครงการสร้างอาคารเก็บหนัง และซ้อมตัวหนังเพิ่มเติมจากที่ชำรุด พระครูปัญญาวุฒิกร อดีตเจ้าอาวาส ได้สร้างอาคารที่เก็บไว้ 1 หลัง และเปิดใช้เมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน 2534 ซึ่งเป็นวันที่บริษัทอุตสาหกรรมปิโตรเคมีกัลไทย จำกัด ได้มาทอดกฐินวัดบ้านดอนร่วมกับชาวบ้าน ต่างก็ชื่นชมและอนุรักษ์หนังใหญ่ไว้สืบไป เมื่อมีอาคารเก็บหนังเก่า ก็คาดว่าตัวหนังจะคงอยู่ไปได้อีกนาน จึงได้ปรับปรุงไม้หนีบตัวหนัง (ตับหนีบ) จากเดิมซึ่งเป็นไม่ไผ่ ไม้หมาก ให้เป็นไม้เหลาชะโอน ซึ่งเป็นไม้เนื้อแข็งที่ทนทานและศึกษาเรื่องการเก็บรักษา เห็นว่าการเก็บแบบวางเรียงคงจะสภาพดีจึงทำที่เก็บเพื่ออนุรักษ์ไว้ใช้เป็น ประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้า และคิดสร้างตัวหนังใหญ่โดยการลอกแบบ เลือกตัวหนังตามเรื่องราวที่ นายอำนาจ มณีแสง ได้รับถ่ายทอดมาจาก นายเฉลิม มณีแสง ซึ่งเป็นครูหนัง โดยร่วมมือกับผู้ที่คณะกรรมการมอบหมาย คือ นายประเทือง เขตสมุทร พท. พายับ เป็นธรรม นายอุดม นัทธีประทุม และ นางสาว อุษา โชติกุล พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาตินครราชสีมา ดำเนินการลอกแบบและติดต่อช่างจัดทำ ทางวัดก็พยายามหาทุนทรัพย์จับจ่ายไป ได้รับความร่วมจากทุกฝ่าย ได้ตัวหนังใหม่มาร่วมแสดงกับตัวหนังเก่าอีก 77 ตัว 

การตีความหลักฐานในด้านประวัติศาสตร์

การตีความและวิเคราะห์หลักฐาน หมายถึง การพิจารณาถึงข้อมูลในหลักฐาน ว่าผู้สร้างหลักฐานมีเจตนาที่แท้จริงอย่างไร โดยดูจากลีลาการเขียนของผู้บันทึก และรูปร่างลักษณะโดยทั่วไปของผู้ประดิษฐกรรมต่าง ๆ เพื่อให้ได้รับความหมายที่แท้จริง ซึ่งอาจจะแอบแฝงโดยเจตนาหรือไม่ก็ตาม

ดังนั้นจากการตีความและวิเคราะห์หลักฐานของหนังใหญ่วัดบ้านดอน พอจะวิเคราะห์ได้จากหลักฐานคือ ตัวหนังใหญ่ที่ได้มีการเก็บไว้อย่างดี และศิลปะการแกะหนังน่าจะเป็นของภาคใต้จริง ๆ หากวิเคราะห์จากประวัติที่มีการบอกเล่ากันมาว่า ในการนำหนังใหญ่ชุดนี้ ที่ซื้อมาจากจังหวัดพัทลุง ได้นำมาทางเรือแล่นข้ามอ่าวไทย ฝ่าคลื่นใหญ่ลมแรงหนังมนุษย์ ซึ่งซ้อนอยู่ข้างบนบางตัวหล่นลงทะเลต้องตามเก็บ ตัวสำคัญคือตัวนางสีดา (นางเอก) ช่วยกันหาอยู่นาน ก็ยังไม่พบผลสุดท้าย พบเจอติดอยู่ที่หางเรือสำเภา จึงยืนยันได้ว่าหนังที่ซื้อมาในสมัยนั้น ซื้อมาจากทางภาคใต้จริง ๆ แต่เป็นช่างในสมัยใดไม่บันทึกรายละเอียดให้ทราบ ได้กล่าวไว้ว่า ได้นำออกแสดงที่วัดจันทอุดม (หรือชาวบ้านเรียกว่า วัดเก๋ง) ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลระยอง แต่จะเหลือเจดีย์ให้เป็นประวัติอยู่เพียงองค์เดียวทางด้านทิศตะวันออก และได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานกับกรมศิลปากรแล้ว จึงอาจจะวิเคราะห์หลักฐานได้ว่าหนังใหญ่นี้น่าจะเป็นของโบราณจริง ๆ ที่ได้นำมาจากทางใต้ ปัจจุบันชาวบ้านยังช่วยกันอนุรักษ์หนังใหญ่ไว้ โดยการ         

ร่วมมือช่วยกันมาทอดกฐินที่วัดบ้านดอน เพื่อวัดมีรายได้ในการซ่อมแซม และเก็บรักษาตัวหนังใหญ่ให้คงสภาพดีไว้ให้ได้มากที่สุด

ที่ตั้งของวัดบ้านดอน

ที่ตั้งของวัดบ้านดอน

จากข้อมูลที่ได้มาในอินเทอร์เน็ตและ แผ่นที่ จ.ระยองทำให้ทราบ ที่ตั้งของวัดบ้านดอน  ตั้งอยู่ที่หมู่ ๔ ตำบลเชิงเนิน   อำเภอเมือง จังหวัด ระยอง 

การเดินทาง ใช้เส้นทางสาย ๓๖ (บายพาส) ถึงสี่แยกเกาะกลอย เลี้ยวซ้าย  ๕๐๐ เมตร ถึงสี่แยกเลี้ยวขวา อีก ๕๐๐ เมตร ก็จะพบกับวัดบ้านดอนซึ่งเป็นที่เก็บรักษาตัวหนังใหญ่ จำนวน ๑๐๐ ที่นำมาจากจังหวัดพัทลุง และในบริเวณวัดจะมี พิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดบ้านดอน,ชุมชลการนวดแผนไทย,ศูนย์ฝึกการแสดงและโรงละครหนังใหญ่

รูปจากwww.srayaisomwittaya.ac.th

หนังใหญ่วัดบ้านดอน ความเป็นมา

ประวัติความเป็นมาของหนังใหญ่

จากการรวบรวมข้อมูลที่ได้มาในอินเทอร์เน็ต มีใจความว่าหนังชุดนี้มีอายุประมาณ 200 ปี รับงานแสดงมีชื่อเสียงอยู่ทางภาคใต้ของประเทศไทย จนกระทั่ง พระยาศรีสมุทรโภค ชัยโชติสงคราม (เกตุ ยมจินดา) ซึ่งเป็นคนเก่าที่มีชื่อหมายเลข 1 ของทำเนียบผู้ว่าราชการจังหวัดระยอง แต่ไม่ระบุ พ.ศ. ที่ดำรงตำแหน่ง จึงไม่ทราบแน่ชัด ได้ทราบกิตติมาศักดิ์ของหนังใหญ่ชุดนี้ ซึ่งกำลังแสดงอยู่ที่จังหวัดพัทลุง ก็ได้ติดต่อซื้อมาทั้งชุดประมาณ 200 ตัว และได้จ้างครูหนังหรือนายโรงนี้มาเป็นครูฝึกถ่ายทอดให้กับคนในปกครองของพระยาศรีสมุทรโภค ชัยโชคชิตสงคราม เพื่อสืบทอดต่อมา ข่าวจากเครือญาติท่านเล่าว่า ในการนำหนังใหญ่ที่ซื้อจากจังหวัดพัทลุงมานี้ได้นำมาทางเรือแล่นข้ามอ่าวไทยฝ่าคลื่นใหญ่ลมแรง หนังมนุษย์ซึ่งซ้อนอยู่ข้างบนบางตัวหล่นลงทะเล ต้องตามเก็บ ตัวสำคัญคือนางสีดา (นางเอก) ช่วยกันหาอยู่นานก็ยังไม่พบผลสุดท้ายพบได้ คือติดอยู่ที่หางเรือสำเภา หนังที่ซื้อมาทางภาคใต้ จะเป็นฝีมือของช่างสมัยใด ที่ไหนไม่ทราบลายละเอียด ระยะหลังนำแสดงที่วัดจันทอุดม (วัดเก๋ง) ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลระยอง เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๔๓๑ มีการนำเข้าหนังใหญ่ชุดใหม่ที่ใช้แสดงในปัจจุบัน หรือก็คือ หนังกลางวัน

หนังกลางวันหรือหนังปัจจุบัน คือการมหรสพอย่างหนึ่ง ใช้หนังสลักเป็นรูปภาพคล้ายหนังใหญ่ แต่ระบายสีต่าง ๆ เชิดหน้าจอ แสดงในเวลากลางวัน ใช้ปี่พาทย์และเกราะบรรเลงประกอบ ผู้เชิดกับผู้พากย์เป็นคนละคน.น. การมหรสพอย่างหนึ่ง ใช้หนังสลักเป็นรูปภาพคล้ายหนังใหญ่ แต่ระบายสีต่าง ๆ เชิดหน้าจอ แสดงในเวลากลางวัน ใช้ปี่พาทย์และเกราะบรรเลงประกอบ ผู้เชิดกับผู้พากย์เป็นคนละคน

ข้อมูลที่ได้จากเจ้าอาวาสองค์ปัจจุบัน ได้ใจความว่า หนังใหญ่นั้นจะนำแสดงในโอการ หรืองานรื่นเริงต่างๆ ทั้งในวัด และนอกวัด โดยหนังใหญ่จะเป็นหนังที่ทำจากหนังสัตว์ เช่น วัวกับควาย แต่มีบางหนังผืน ที่มีการเล่ากันมาบอกต่อปากว่าเป็นหนังคน คือหนังนางสีดา

เนื้อบางส่วนอ้างอิงจาก http://www.chillpainai.com/travel